Ynghudd ar lannau Afon Caseg mae casgliad o fowldro rhagorol. Mae’r prif glogfaen Caseg yn dalp godidog o garreg ac yn safle gyda rhai o’r darnau prawf mwyaf enwog yng Ngogledd Cymru. Mae’r blociau eraill gyda phroblemau ganol gradd a gradd isel da. Mae’r graig yn wych ac yn gyffredinol mae’r glanfeydd yn rhai da.
Amodau: Ar y prif glogfaen a’r clogfeini uchaf mae’r graig yn weddol gyflym i sychu, ond nid clogfeini Caseg Fach – gall y rhain fod yn araf iawn i sychu ar ôl glaw, yn enwedig yn ystod misoedd y gaeaf. Gall gwybed fod yn broblem yn ystod nosweithiau haf, yn enwedig yn y clogfeini cysgodol fel Caseg Fach.
Mynediad: O’r groesffordd groesgam Mynydd Llandegai pen Capel Curig o Fethesda trowch i fyny’r ffordd tuag at Fraichmelyn Gerlan. Dilynwch y ffordd dros yr afon ac i fyny rhiw serth i gyffordd; trowch i’r dde ac ewch heibio hen siop ar y chwith (mae hyn yn Gerlan). Ymhellach ar hyd y ffordd ac yn union fel eich bod yn gadael Gerlan, cymerwch y troad chwith (Ciltwllan), a dilyn y ffordd i fyny at dai ar y dde. Mae parcio’n gyfyngedig yma, a chofiwch ystyried trigolion lleol – os oes amheuaeth, parciwch yn ôl i lawr ym Methesda.
Cerddwch i fyny’r ffordd, sydd yn newid i drac wrth y tai olaf ar y dde. Ymlaen i am tua 150m i’r tro chwith olaf 20m cyn lloc da byw ar y dde. Ar frig y tro ewch drwy’r giât ar y dde a dilynwch y wal am riw 50m ar hyd ochr y cae i giât arall ynghudd yn y gornel. Mae llwybr, llawn cerrig i ddechrau, yn arwain i lawr at lan yr afon. Ychydig i fyny’r afon mae man croesi da (gall hyn fod yn anodd os yw’r afon yn ei lifeiriant). Mae’r prif glogfaen yn gorwedd 20m i fyny’r afon.
Clogfaen Caseg
I ddod i lawr, y ffordd hawsaf yw dringo i lawr drwy ran ganolig Tramwyiad Caseg. Mae’r problemau yn cael eu disgrifio mewn ffordd glocwedd dde-i-chwith, gan ddechrau yn y rhych ar yr ochr dde o’r ochr tua’r tir y clogfaen.
1. 4C 
Fel y rhan fwyaf o rychau mae’r un yma yn braidd yn anodd.
2. 4B
Y wal serth byr ychydig i’r chwith o’r rhych.
3. Tramwyiad Caseg 6B+
Tramwyiad amsugnol, technegol ar ochr tirol y clogfaen. Dechreuwch o’r hongian ar afaelion da ar y crib chwith a thramwyo i’r dde wrth aros o dan y brig, i orffen i fyny rhych Problem 1.
4. 6A
Rhaid ymladd y cribflaen crog gyda chymaint o ras ag y gallwch ymgynnull. Mae’r cychwyn isel dyfeisgar i lawr ar y chwith yn 7A.
5. The Gimp 7B
Her denau a crychiog, fel arfer gorchfygu gyda naill ai gyda trosigliad uchel dros neu marnod optimistaidd. Gall dechrau anoddach cwrcwd cael ei wneud(7C): llaw chwith isel ar binsied goleddf, llaw dde ar ochdyn frest uchel. [Neil Dyer 90au hwyr, cychwyn isel: Paul Houghoughi 09.05]
6. Main Vein 7C/+
Yr asen chwydd rhwng The Gimp a The Caseg Groove yn rhoi problem ardderchog ond hynod o galed. Mae yna gwpwl o ffyrdd i’w wneud; fe fydd y trosigliad uchel yn well i ddringwyr byr, tra bo’r fersiwn chwith defnyddio tandor allan i’r chwith yn ffafrio taldra ac yn ychydig haws. Mae’r dechreuad o’r eistedd i’r dde yn brosiect gradd 8 amlwg. [Mark Katz 2001]
7. The Caseg Groove 6C+
Problem wirioneddol glasurol sy’n mynd fyny’r nodwedd rhych ddeniadol yng nghanol y wyneb wrth ochr yr afon. Gall y symudiad olwthio amheus ar y dechrau weithiau galluogi gafaelion gwell, ond mae cyrraedd y llorafael da i fyny i’r chwith yn fater arall. Os ydych yn llwyddo bydd y cam i fyny i’r dde i orffen yn haws. [John Redhead 80au cynnar]
7a. Caseg Groove DOE 8A
Prawf perffaith – cywilydd mae ef mor anobeithiol! Ac nid yw defnyddio gafaelion allan ar y dde ar Main Vein yn gwneud fawr ddim i leihau’r anhawster. [Mark Katz 2001]
8. Hiraeth 7C
Problem bwerus, ddeinamig ymgymryd y nodwedd rhych i’r chwith o The Caseg Groove. Dechreuwch o safle isel amlwg cwrcwd/o’r eistedd i ddringwyr (llaw dde: gwyrafael i’r dde o’r rhych, llaw chwith: tandor mawr). Mae symudiad caled hyd at binsiad llaw dde uwch yn rhagflaenu naid ar gyfer yr ysgwydd wyrol; cyd-rannu a trosiglo allan i’r chwith i dir hawdd. Mae’n bosibl i ymestyn anawsterau gyda gorffeniad uchelgeilliol i fyny crib uchaf llechog, ond y bydd well rhoi brwsiad i’r gafaelion os ydych yn medru eu cyrraedd o’r ochr. Yn wreiddiol dringwyd y broblem fel 7a+ o dyniad ymlaen o’r sefyll gyda ochdynnau frest uchel. [7A+ dechrau gwreiddiol: Nick Dixon 90au, 7C DOE: Mark Katz 24.12.07]
9. On the Wagon 7A+
Her anodd sy’n dringo i fyny ochr dde cribflaen Don’t Think, Feel. Yn anoddach i’r byr. Dechreuwch o’r eistedd gyda thraed ar y bloc clwm amlwg o dan y prif glogfaen (llaw chwith ar y pinsied da ar waelod Don’t Think, Feel), a thynnu i fyny at tandor (llaw dde) a slap at fwlyn goleddf yn y rhych (law chwith). Parhewch i fyny gyda mwy o symudiadau bras nes cipio gafael da. Brigo yn uniongyrchol (ychydig yn fwsoglyd), neu well, tramwyo allan i’r chwith i ben Don’t Think, Feel. [Si Panton 03.11.06]
10. Don’t Think, Feel 7C
Mae cribflaen serth y clogfaen yn rhoi dechreuad o’r eistedd gyda slapio pwerus ar binsiaid yn ei ddynodi. [Mark Katz 2001]
11. Don’t Think, Drink 7A
Problem fach ddeinamig. Mae dechreuad cwrcwd/o’r eistedd gyda llaw dde ar binsiad uchel, ychydig i’r chwith o’r gafaelion ar Don’t Think, Feel a gyda llaw chwith yn isel ar afael gwyrol. Ceisiwch dal dau symudiad marnod, yn gyntaf at ymyl lletraws, yna yn fwy yn ddi-hid at waelod crafangol y crib uchaf. Gorffen yn haws. [Chris Davies 2001]
12. Prowed Slab 7A
Dechrau isel i Monkey up a Stick gyda thynnu ar letchwith iawn. Dechreuwch yn gwrcwd gyda throed chwith uchel dda, a tandor da llaw chwith da ychydig yn uwch (ar waelod y rhych), a llaw dde ar grych bychan ar y llech (union yr un crych ac mae eich llaw chwith yn cymryd ar Don’t Think, Drink). Mae cyfres o dynnu pwerus a llychio llaw yn arwain i mewn i’r fersiwn sefyll. Gwerth chweil. [Jim McCormack 10.14]
13. Monkey up a Stick 4C
Fel mwnci i fyny ‘r ddau grib ychydig i’r dde o rych Problem 1.
Caseg Uchaf
150m i fyny’r afon, ac ar yr un lan ddeheuol Afon Caseg mae’r clogfaen Caseg Uchaf. Mae’r problemau yn cael eu disgrifio o’r chwith i’r dde ar draws y llech ar yr ochr tirol a rownd mewn modd gwrth-clocwedd i’r wyneb uchaf ar lan yr afon.
Mae wyneb sgŵp sy’n eich cyfarch, yn gartref i nodwedd arosgo hyfryd sy’n arwain tua’r chwith. Mae hyn tua 3C ac y mae yn ardderchog. Ceir fersiynau uniongyrchol caletach ohono hefyd, er eu bod yn teimlo’n uchelgeilliol. Mae rhai yn defnyddio’r sgŵp fel llwybr i lawr o frig y clogfaen. Ffordd arall i lawr yw dring i lawr gorffeniad Tramwyiad Caseg Uchaf, a gollwng yn ofalus ar y clogfaen cyfagos.
13. 3C
Crib chwith y wyneb llechog deniadol.
14. 4C
Dringwch y llech denau 1m i’r dde o’r crib. Ar ôl y step galed mae’n llawer haws. Mae dilead anoddach (5A/B) sy’n osgoi gafaelion ar y llinell ganolog.
15. 4A
Mae’r llinell ganolog ar y llech yn dda iawn. Gwnewch gam i fyny grymus ar y sil droed fawr a gorffennwch yn ddiolchgar heibio ffloch.
16. 4B
Problem llech gain sy’n dilyn llinell ychydig i’r dde o’r broblem ganolog.
17. Tramwyiad Llech Caseg Uchaf 5A
Tramwyiad difyr chwith i’r dde o’r llech, gan orffen i fyny crib Danni, Champion.
18. Danni, Champion of the World 4B
Crib chwith y gorlan defaid, gan ddechrau o du mewn i’r gorlan. Gall wneud ddechreuad o’r eistedd anoddach (6A).
19. Tramwyiad Caseg Uchaf 6C
Tramwyiad gwych chwith i’r dde ar draws y wal y gorlan defaid. Dechreuwch gyda’r symudiad cyntaf DOE Danni, Champion ar ochr draw chwith y gorlan, ac yna ewch tua’r dde ar draws y serthrwydd. Gorffennwch trwy droi’r crib a gorffen i fyny’r wal. Gall ddilyn allanfeydd eraill yn gynharach ond pan fydd y dringo yn llifo mor dda â hyn, pam trafferthu?
20. 4C
Tynnwch i fyny i mewn i’r sgŵp crog a gorffen i’r chwith, neu tua’r dde.
21. 5C/6A
Dechreuwch o’r eistedd ac ymosodwch y crib tandor yn syth i fyny. Llaw chwith ar fflochiau positif, llaw dde ar gwyrafael – cipiwch afaelion gwell a gorffen yn unol fel Tramwyiad Caseg Uchaf.
22. 6B
inell fach letchwith ychydig i’r dde o’r crib. Dechreuwch o’r eistedd, yn rhannol ar y clogfaen os yw’n addas ar gyfer eich taldra. Ar ôl y cipiad cyntaf mae yn fuan hwyluso.
23. 4C
Y wal ychydig i’r dde o Broblem 22 gyda gafaelion braf.
Caseg Fach
Llawer ymhellach i lawr yr afon, mewn gwirionedd, 100m i fyny o’r bont sy’n agos at y cae pêl-droed Gerlan, mae un neu ddau o glogfeini sy’n fwy o ddiddordeb ‘lleol’. Mae’r rhan hon o’r ceunant afon yn llawer mwy cysgodol ac o ganlyniad gall y graig fod yn araf i sychu ar ôl glaw.
Mynediad: I’w cyrraedd oddi wrth y bont dilynwch y llwybr cyhoeddus sydd braidd yn aneglur ar ochr ogleddol yr afon hyd nes y gall gweld clogfaen cefn mwsogl i lawr i’r dde ar waelod glan yr afon serth.
24. Moss Slab 6A+
O ddechreuad o’r sefyll dringwch yn syth i fyny’r llech uwchben y wal pocedi. [Phil Targett 05.05.14]
25. Moss Arête 5C
Y crib ar y dde ar ôl dechrau o’r eistedd i lawr – tandor ac ochdyn ar gyfer y dwylo, traed ar y clogfaen bach. Slap i fyny wedyn symud i’r dde, cyn siglo yn ôl i’r chwith i orffen fyny’r llech. [Phil Targett 05.05.14]
26. Moss Wall 5C
Dechreuad o’r eistedd i fyny canol y wal i’r dde o’r crib, gan ddefnyddio’r garreg o dan i’r traed. Tynnwch i fyny o ddau grych a gafael ar y grafanc, Gorffen yn hawdd. [Phil Targett 05.05.14]
27. Moss Side 6A+
Llinell sy’n dechrau o’r eistedd ar ochr dde’r wal o dan y gafael amlwg. Cyrraedd y gafael hwn drwy dynnu caled; yna defnyddiwch boced a gorffen yn syth. Y tro hwn mae’r clogfaen oddi tano yw yn waharddedig i draed. [Phil Targett 05.05.14]
Ychydig ymhellach ymlaen, ac i fyny o lan yr afon, ceir clogfaen arall gyda wal gerrig sych ar ei frig. Dylid bod yn ofalus i beidio difetha’r wal naill ai ar ben neu o dan y clogfaen.
28. Fitz like a Glove 5C
Problem fer i fyny’r wal serth ar ochr chwith y wal cerrig sych sy’n cyfarfod y clogfaen. Dechreuwch o’r eistedd gyda gorffwrdd/ymyl uchel ar gyfer y chwith a phoced isel ar gyfer y dde. Symudiadau da i fyny i gyrraedd crafanc orffennol ‘pêl mewn twll’. Peidiwch â brigo. [Phil Targett 29.03.12]
29. Stage Fright 6A
Crib llyfn y prif wyneb a gymerwyd ar ei ochr dde. Defnyddiwch boced fach a chrych cyn slap i fyny at boced dda ar y wefus. Gorffen drwy ddilyn pocedi i fyny ac i’r chwith. [Phil Targett 29.03.12]
30. Tony Two Slaps 6C
Y mur i’r chwith o rych Elevator. Defnyddiwch boced dda i wneud marnod at wyrafael ar y wefus, cyn slapio i’r dde at wyrafael arall a gorffen yn syth. [Phil Targett 29.03.12]
31. Code Breaker 6C+
Llinell tramwyo ddwys. Dechreuwch o’r eistedd fel Elevator, a chyrraedd y rhych uchaf ac yna’n croesi i’r chwith trwy gyfres o bocedi/ymylon i orffen i fyny Stage Fright. [Phil Targett 29.03.12]
32. Scag Beach 6C
Dechreuwch o’r eistedd fel Elevator a chyrraedd y rhych uchaf. Pinsio’r trwyn gyda’r llaw dde, a chymryd poced ar y chwith cyn gwneud symudiad mawr ar gyfer y brig. [Andrew Davies 31.03.12]
33. Elevator 6A
Dringwch y llinell rhych trawiadol o’r eistedd i ddechrau, dwylo cydrannol yn y boced amlwg. [Phil Targett 29.03.12]
34. Undercut Strut 6C
Dechreuwch o’r eistedd o dan y gordo bychan ar waelod y rhych. Defnyddiwch y tandor yng nghefn y gordo a’r boced ddeufys bas yn uchel ar y wal dde. Tynnwch yn galed at y sil gwyrol mawr, a gafael gwell ar y dde. Gorffen yn haws. [Phil Targett 28.04.12]